Rynek fuzji i przejęć (M&A) w Polsce w latach 2017 - 2019

Rynek fuzji i przejęć (M&A) w Polsce w latach 2017 – 2019.

W 2018 roku zawarto 199 transakcji (bez nieruchomości) i jest to spadek w stosunku do roku 2017. Również największa transakcja, czyli przejęcie kontroli przez Orlen nad Unipetrolem, była istotnie mniejsza od największych transakcji zawieranych w ostatnich latach, znacznie bardziej obfitych w największe deale. Zagraniczne przejęcia w 2018r. finalizowały również spółki Azoty, AmRest, CCC, Ciech, Wielton czy Colian.

W 2019 odnotowano spadek ilości zawartych transakcji. Wartości ujawnionych transakcji również były mniej imponujące.

Wśród najbardziej aktywnych były spółki z branży Media/IT/Telecom oraz handlu, które dominowały wśród kupujących. Mniej kupowały fundusze private equity oraz firmy branży FMCG. Wśród sprzedających największą grupę stanowili inwestorzy prywatni oraz fundusze private equity.

W całym okresie występowało duże zainteresowanie sektorem mięsnym, wędliniarskim i drobiarskim. Wśród motywów sprzedających inwestorów prywatnych nadal najczęściej typowany jest problem z sukcesją i brak możliwości przekazania biznesu następcom.

Zwykle wyobraźnie inwestorów rozpalają największe transakcje jak sprzedaż Polkomtela czy Allegro za kwoty przekraczające 10mld PLN, jednak od kilku lat zdecydowanie najbardziej aktywne na rynku fuzji i przejęć są małe i średnie prywatne polskie przedsiębiorstwa. Zainteresowanie przejęciami wśród małych i średnich przedsiębiorstw potwierdza wartości transakcji – w większości transakcji cena nie przekroczyła 100mln zł.

Wbrew powszechnej opinii stosunkowo niewielu kupujących pochodziło z zagranicy. Kilka podmiotów wykorzystało transakcje do wejścia na polski rynek. Coraz częściej są to jednocześnie podmioty z Azji.

Obiektem przejęć były często firmy produkcyjne z branży spożywczej, kosmetycznej czy mięsnej jak również technologiczne i transportowe. Do dalszej konsolidacji doszło również na rynku napojów.

Co napędza fuzje i przejęcia?

Specjaliści zgodnie twierdzą, że wśród głównych czynników jest kwestia sukcesji oraz konsolidacja odbiorców na wielu rynkach, która zwiększa presję konkurencyjną. Dużym podmiotom jest po prostu łatwiej funkcjonować na konkurencyjnych rynkach i dlatego przejmują – mówi Robert Nowak, parter w RSQ Associates. Problemem mogą być wymagania finansowe zamawiających, które sprawiają, że mniejsze podmioty nie są w stanie same realizować zamówień. Przejęciom sprzyja dostępność finansowania dłużnego oraz lepszy sentyment wśród przedsiębiorców.

Wiele przedsiębiorstw szuka inwestora, bo nie jest w stanie sfinansować planów rozwoju przy pomocy długu albo właściciele chcą częściowo spieniężyć swój sukces i zmniejszyć ryzyko dalszej działalności. Do mniejszościowego wykupu kluczowy jest dobór odpowiedniego inwestora (przeważnie finansowego) oraz dopracowanie warunków współpracy, aby w przyszłości nie doszło do impasu.

Małe i średnie przedsiębiorstwa cieszą się również rosnącym zainteresowaniem wśród funduszy private equity. Fundusze biorą udział w konsolidacji rynku i wspierają przedsiębiorców, którzy chcą szybko rosnąć a jednocześnie sprofesjonalizować zarządzanie biznesem.

Prognoza – jaki będzie rynek na fuzje i przejęcia w roku 2020?

Spadek aktywności mierzony liczbą transakcji w czwartym kwartale 2019r. jak również w całym roku, może sygnalizować spowolnienie. Z drugiej strony prywatni właściciele cały czas borykają się z problem braku sukcesji a dodatkowo w 2020r. dochodzą nowe wyzwania w postaci wzrostu cen energii oraz dalszego wzrostu wynagrodzeń. Będzie to na pewno wyzwanie dla rentowności wielu biznesów, a utrzymanie marży może wymagać znacznych nakładów inwestycyjnych. Te wyzwania mogą zwiększyć skłonność do szukania inwestora zanim wzrost kosztów spowoduje obniżenie wycen.

Jak przygotować biznes do sprzedaży? Jak korzystnie sprzedać biznes lub spółkę?

Ceny na rynku są mocno zróżnicowane a przy wycenach operuje się głównie mnożnikiem EBITDA w przedziale od 4 do ponad 15 razy zysk EBITDA lub nawet więcej. Od czego to zależy?

Cena jaką można osiągnąć przy sprzedaży biznesu zależy w uproszczeniu od branży, wielkości i rentowność przedsiębiorstwa oraz specyficznych ryzyk związanych z konkretnym podmiotem.

Na branżę i rozmiar firmy przedsiębiorca w krótkim okresie nie ma wpływu, dlatego kluczowe znaczenie ma odpowiednie przygotowanie biznesu do sprzedaży, gdyż kupujący będą chcieli przeprowadzić szczegółowe badania finansowe, prawne i podatkowe (a czasami również środowiskowe czy techniczne).

Nabywcę interesuje historia, ale przede wszystkim przyszłość kupowanego biznesu – w końcu kupuje się rynek oraz możliwość rozwoju z bazą przejętych klientów. Nie wystarczy korzystnie zaprezentować firmę, żeby uzyskać wysoką cenę. Częstym błędem na tym etapie jest przygotowanie przesadnie optymistycznego materiału marketingowego, który prezentuje spółkę i rynek, na którym działa w samych superlatywach. Materiał powinien wzbudzić zainteresowanie, ale musi rzetelnie prezentować potencjał rozwojowy firmy.

Należy wyważyć potrzebę i sposób ujawnia danych i dobrać do zaawansowania procesu. Dobry doradca pomoże przygotować wiarygodny obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa nie ujawniając przy tym zbyt wiele.

Niezbędnym dokumentem w procesie sprzedaży firmy, jest biznesplan wraz z dynamicznym modelem finansowym. Pokazuje on wizję tego, jak będzie funkcjonowała firma za kilka lat, jest podstawową wyceny i negocjacji cenowych.

Warto mieć na uwadze, że tylko nieliczne firmy udaje się sprzedać w zalążku – standardowo firmy przeznaczone do sprzedaży powinny wykazywać się minimum 5 -7 latami stabilnych wyników.
Należy przygotować strategie negocjacji. Z jednej strony sprzedający nie chce ujawniać swych planów zbyt szeroko na rynku, z drugiej konkurencja pomiędzy odpowiednio dobranymi nabywcami bardzo skutecznie podnosi cenę sprzedaży.

Zanim przyciągniemy do stołu odpowiednią grupę potencjalnych inwestorów, należy wcześniej zidentyfikować ryzyka negatywnie wpływające na cenę (bo w końcu nikt nie prowadzi firmy w sposób idealny) i nimi zarządzić. Im wcześniej zidentyfikuje się problemy tym lepiej dla sprzedającego. Złożoność średniej firmy wcale nie jest mniejsza niż dużej a dysponuje ona mniejszą ilością kadr do rozwiązywania problemów.
Niektóre ryzyka, z którymi spotykamy się przy przejęciach dotyczą utrzymania dotacji, finansowania bankowego, rozliczenia kosztów czy sposobu zatrudniania pracowników, obciążeń finansowych czy poziomu kapitału pracującego.

Z powyższej analizy powinien powstać raport, który określi ryzyka wpływające na możliwość sprzedaży i cenę. Następnie trzeba podjąć działania w celu wyeliminowania lub ograniczenia zidentyfikowanych ryzyk. Zasada jest prosta – im mniej ryzyk dla kupującego tym lepsza wycena.