RSQ Associates

Refinansowanie zadłużenia przedsiębiorstwa

Proces refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa polega zastąpieniu aktualnego finansowania (w postaci kredytów, pożyczek) poprzez nowe finansowanie od podmiotu, który nie finansował dotychczas działalności przedsiębiorstwa. Refinansowanie może także uwzględniać spłatę części finansowania w wyniku pozyskania kapitału własnego od inwestorów. W trakcie procesu refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa możliwe jest w niektórych przypadkach pozyskanie nowego finansowania, które zwiększy całkowity poziom zadłużenia finansowego przedsiębiorstwa i pozwoli na jego rozwój.

Na rynku finansowym istnieją następujące źródła refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa:

  • Kredyt bankowy
  • Obligacje korporacyjne
  • Finansowanie mezzanine
  • Faktoring należności i faktoring odwrotny
  • Kapitał własny

Źródła refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa

Kredyt bankowy

Finansowanie kredytem bankowym (finansowanie dłużne) jest najmniej kosztowną formą finansowania działalności przedsiębiorstwa, jednakże związane jest z koniecznością przestrzegania przez kredytobiorcę kowenantów bankowych i możliwością wykonywania określonych uprawnień przez kredytującego w przypadku nie spełnienia kowenantów przez przedsiębiorstwo. Dodatkowo banki oczekują, iż udzielony kredyt zostanie zabezpieczony przez min. zastaw na nieruchomościach, zastaw na należnościach, inne aktywa lub gwarancje osobiste, a w przypadku braku spłaty kredytu bank skorzysta z udzielonych zabezpieczeń w celu spłaty wierzytelności.

Ze względu na to, iż jest to najmniej kosztowna forma finansowania przedsiębiorstwa starają się sfinansować możliwie największą ilość swoich potrzeba na zewnętrzne finansowanie długiem bankowym. Jednakże, w przypadku szybko rosnących przedsiębiorstw, wymagających zaangażowania znacznej ilości środków pieniężnych, a także przedsiębiorstw nie posiadających wystarczającej ilości zabezpieczeń, finansowanie kredytem bankowym może okazać się nie wystarczające do pokrycia ich całkowitego zapotrzebowania na finansowanie. W konsekwencji przedsiębiorstwa zmuszone są skorzystać z pozostałych form pozyskania finansowania takich jak: obligacje korporacyjne, finansowanie mezzanine lub pozyskanie kapitału własnego.

Obligacje korporacyjne

Inną formą finansowania dłużnego jest emisja obligacji korporacyjnych, która może zostać wykonana w drodze refinansowania zadłużenia przedisiębiorstwa. W odróżnieniu od kredytu bankowego obligacje obejmowane są przez inwestorów liczących na otrzymywanie regularnych płatności odsetkowych (miesięcznych, kwartalnych lub półrocznych) oraz spłaty całości wierzytelności w dniu zapadalności obligacji (brak konieczności spłaty obligacji według z góry określonego harmonogramu płatności, spłata całości emisji w ostatnim dniu okresu na który zostały wyemitowane obligacje). Ponadto, emisja obligacji korporacyjnych nie wiąże się z nałożeniem na spółkę takiej ilości kowenantów i ograniczeń jak w przypadku finansowania kredytem bankowym. Obligacje posiadają zazwyczaj mniej zabezpieczeń niż kredyt bankowy stąd ze względu na większe ryzyko ponoszone przez inwestorów cechują się wyższym oprocentowaniem niż kredyt bankowy. Obligacje korporacyjne mogą być sprzedawane pomiędzy inwestorami na rynku regulowanym obrotu obligacjami korporacyjnymi Catalyst.

Przedsiębiorstwa finansujące działalność poprzez emisję obligacji korporacyjnych muszą posiadać historię działalności, która będzie wiarygodna dla inwestorów i zaufają oni przedsiębiorstwu, iż otrzymają zwrot pożyczonych środków. Obligacje korporacyjne są właściwym źródłem finansowania przedsiębiorstw, które nie chcą aby nakładać na nie szereg kowenantów jak w przypadku kredytu bankowego lub nie posiadają one zabezpieczeń, których mogą udzielić na potrzeby kredytu bankowego.

Finansowanie mezzanine

Finansowanie mezzanine to rodzaj finansowania podporządkowanego w stosunku do kredytu bankowego, będącego formą niezabezpieczonej pożyczki dla przedsiębiorstwa (lub posiadającą małe zabezpieczenia w odróżnieniu od kredytu bankowego). Finansowanie mezzanine posiada cechy zarówno finansowania dłużnego jak i kapitału własnego. Ze względu na to, iż nie wymaga ono posiadania przez przedsiębiorstwo tylu zabezpieczeń co w przypadku finansowanie kredytem bankowym, finansowanie mezzanine cechuje się wyższym kosztem niż finansowanie dłużne. Jednocześnie może ono zawierać w swojej konstrukcji wynagrodzenia tzw. “equity-kicker”, tj. w przypadku spełnienia pewnych warunków pożyczka zostanie zamieniona na udziały w przedsiębiorstwie skutkujące otrzymaniem przez udzielającego finansowanie praw na poziomie właściciela udziałów w przedsiębiorstwie.

Finansowanie mezzanine charakteryzuje się dużą ela­stycznością i możliwością dostosowania warunków finansowania do indywidualnej sytuacji, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo. Zarówno harmonogram spłaty jak i termin płatności odsetkowych może być każdorazowo, elastycznie dostosowany do potrzeb przedsiębiorstwa. Finansowanie mezzanine jest dobrym rozwiązaniem dla stabilnych, umiarkowanie rosnących biznesów posiadających przewidywalne i powtarzalne przepływy oraz szukających finansowania na przyśpieszenie rozwoju.

Nie jest ono optymalnym rozwiązaniem dla rozwijających się lub szybko rosnących przedsiębiorstw, które cechują się:
  • Brakiem przewidywalności przepływów ze względu szybki wzrost i potrzeby inwestycyjne,
  • Brakiem wystarczającej historii generowania stabilnych przepływów pieniężnych,
  • Bardzo wysokim poziomem zadłużenia kredytowego,
  • Planami wprowadzenia nowych produktów, zdobycia nowych rynków itp. co skutkować będzie wysoką zmienności przepływów pieniężnych.

Faktoring należności i faktoring odwrotny

Celem faktoringu należności jest pożyczenie środków pieniężnych od faktora pod zastaw faktur sprzedażowych przedsiębiorstwa (należności przedsiębiorstwa od kontrahentów). Zazwyczaj faktor zapewni finansowanie na poziomie 50% – 90% wartości należności na fakturze sprzedażowej w zamian za odsetki o wysokości zależnej od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz jakości jej kontrahentów.

Zaletą faktoringu jest jego elastyczność – wykorzystanie faktoringu może zwiększać się i zmniejszać w zależności od potrzeb przedsiębiorstwa. W sytuacjach gdy przedsiębiorstwo ma niską płynność, a jednocześnie sprzedaż rośnie, faktoring należności może okazać się ważnym narzędziem do poprawy sytuacji gotówkowej.

Faktoring odwrotny polega na finansowaniu faktur zakupowych przedsiębiorstwa. Faktor pokrywa wydatki przedsiębiorstwa na zakup towarów, materiałów potrzebnych przedsiębiorstwu, a jednocześnie przedsiębiorstwo jest zobowiązane do zwrotu środków po ustalonym okresie czasu od momentu zakupu. Faktor otrzymuje wynagrodzenie w postaci odsetek o wysokości zależnej od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Kapitał własny - pozyskanie inwestora

Finansowanie kapitałem własnym oznacza inwestycję kapitałową inwestora w przedsiębiorstwo w zamian za część udziałów w przedsiębiorstwie, co skutkuje rozwodnieniem udziału aktualnego właściciela. W ramach refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa inwestor kapitałowy ocenia, iż przedsiębiorstwu niezbędne są środki na przyśpieszenie rozwoju biznesu i nie oczekuje otrzymywania miesięcznych lub kwartalnych płatności odsetkowych lub kapitałowych. W stosunku do finansowania dłużnego, finansowanie kapitałowe jest zazwyczaj bardziej elastyczne, nie zawiera takiej ilości kowenantów i obostrzeń w przypadku rozbieżności pomiędzy rzeczywistymi wynikami biznesu, a założeniami w biznes planie.

Ponadto, cele inwestorów kapitałowych są zbieżne z celami zarządu (co nie jest zawsze możliwe w przypadku finansowania dłużnego) i mogą oni aktywnie wspierać zarząd w maksymalizacji wartości biznesu w trakcie okresu inwestycyjnego (zazwyczaj 3-5 lat). Finansowanie kapitałem własnym jest najdroższą formą finansowania co w dużej mierze wynika z faktu, iż całkowity zwrot z inwestycji dla inwestora odroczony jest na koniec okresu inwestycyjnego, co w oczywisty sposób zwiększa ryzyko inwestora.

Finansowanie kapitałem własnym jest odpowiednie dla:
  • Przedsiębiorstw oczekujących znacznego wzrostu dynamiki rozwoju biznesu,
  • Przedsiębiorstw potrzebujących dodatkowego wsparcia zarządu ze strony doświadczonych doradców,
  • Przedsiębiorców chcących dokonać sprzedaży biznesu w trakcie kolejnych 3 – 7 lat,
  • Przedsiębiorstw chcących dokonać konsolidacji rynku,
  • Przedsiębiorstw cechujących się trudno przewidywalnymi i niepewnymi przyszłymi przepływami,
  • Zarządzających chcących dokonać wykupu menadżerskiego.


Finansowanie kapitałem własnym jest nieodpowiednie dla:

  • Przedsiębiorstw mających niski poziom zadłużenia oraz historię stabilnych, przewidywalnych oraz rosnących przepływów,
  • Przedsiębiorstw nie mających problemów z obsługą istniejącego zadłużenia,
  • Przedsiębiorców nie mających na celu wejścia na giełdę lub sprzedaży przedsiębiorstwa w trakcie kolejnych 3 – 7 lat,
  • Przedsiębiorców dla, których negatywne korzyści wynikające z rozwodnienia udziałów przysłaniają wartość dodaną wynikającą z zaangażowania nowego inwestora,
  • Przedsiębiorców nie chcących dopuścić osób zewnętrznych do rady nadzorczej.

Wesprzemy Państwa w przygotowaniu następujących narzędzi w ramach procesu refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa

Case study - refinansowanie zadłużenia przedsiębiorstwa

Wybrane projekty refinansowania zadłużenia przedsiębiorstwa